Χρωστάει της Μιχαλούς

Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΛΑΣ
 "Ξεύρεις την χώραν που ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα
 που κοκκινίζ’ η σταφυλή
 και θάλλει η ελαία;
 – Ω! δεν την αγνοεί κανείς,
 είναι η γη η αργολίς!"

Είναι το ποίημα του Αγγελου Βλάχου, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Ραμπαγάς". Με κάποια δόση αυθαιρεσίας  αντικατέστησα  την τελευταία λέξη "ελληνίς", με  τη λέξη "αργολίς". 

Αργολίς λοιπόν!!! Η χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας

Εκεί που περπατούσα στο Μεγάλο Δρόμο συνάντησα  τον παντογνώστη γέροντα Αναπλιώτη. Βρήκα την ευκαιρία και τον ρώτησα:

"Από που προέρχεται η έκφραση "αυτός χρωστάει της Μιχαλούς;""

Ο ηλικιωμένος μου έριξε μια περιφρονητική ματιά υπό γωνίαν και άρχισε να μου ιστορεί το "αδιαμφισβήτητο" τοπικό γεγονός. Οτι υπήρχε μια ταβερνιάρισσα στο Ναύπλιο, τότε μετά την απελευθέρωση, που την έλεγαν Μιχαλού και ότι πολλοί ήσαν αυτοί που έτρωγαν χωρίς να πληρώνουν, μέχρις ότου η Μιχαλού άρχισε να ζητάει επίμονα τα χρήματα που της όφειλαν και να εκτοξεύει  κατά των ανεπρόκοπων απόμαχων αγωνιστών  τις χειρότερες ύβρεις.
΄"Από εκεί" μου λέει ο γέρων Αναπλιώτης  "προέρχεται η φράση αυτός χρωστάει της Μιχαλούς. Ντροπή σου να μην το ξέρεις!"
-"Ναι, αλλά πως είμαστε βέβαιοι ότι αυτό είναι ένα πραγματικό γεγονός και η ταβερνιάρισσα η Μιχαλού υπαρκτό πρόσωπο;" τόλμησα να ψελλίσω
Και τότε ήλθε η έκρηξη.
"Είναι δυνατόν να το αμφισβητείς; Ολοι το γνωρίζουν αυτό. Εκτός από σένα. Και εγώ είμαι παλαιός στην πόλη,έχω γεννηθεί εδώ, και το γνωρίζω. Αλλωστε το αναφέρει και ο καθηγητής Μπαμπινιώτης"
Αποδεχθείς την ήττα μου, ειδικά μετά την αναφορά της καθηγητικής αυθεντίας, κατέβασα ταπεινωμένος το βλέμμα μου, ψέλισα ένα συγγνώμη και ένα χαίρεται και άφησα πίσω μου τον αρχαίο Ναυπλιώτη που η οικογένειά του πρωτοήλθε στην πόλη μας στις αρχές του εικοστού αιώνα, να μουρμουράει κάτι περί αιρετικού και περί αριστεράς.
Και τότε νάσου..... 
Παρακάτω στην Πλατεία, κάτω από τον Πλάτανο, μια παρέα συνταξιούχων. 
"Δημοκρατικοί είναι οι περισσότεροι", σκέφτηκα, "θα μπορέσω να κάνω την έρευνά μου πιο εύκολα."
-"Γειά σας. Μήπως μπορώ να σας κάνω μια ερώτηση;"
-"Κόπιασε, έλα να σε κεράσουμε ένα ουζάκι" 
Και αμέσως όλοι άρχισαν να μιλάνε για τον πατέρα μου, ομολογώ με τα καλύτερα λόγια.
Εγώ προσπαθούσα να θέσω το θέμα μου και τελικά τα κατάφερα.
"Όλοι έχετε ακούσει την ιστορία της ταβερνιάρισσας της Μιχαλούς" τους είπα, επιχειρώντας αυτή τη φορά να κάνω τον πολύξερο για να μην αντιμετωπίσω τα ίδια. "Μήπως λοιπόν  μπορείτε να μου πείτε τι σχέση έχουν οι τρελοί  με αυτούς που τότε πραγματικά χρωστούσαν το φαγητό τους στη Μιχαλού και αυτή τους έβριζε, απ΄ότι έχω ακούσει;"
Η παρέα των γερόντων ξαφνικά σιώπησε. Άρχισε να κοιτάει ο ένας τον άλλον. Ποια θα μπορούσε να ήταν η απάντηση στο ερώτημά μου; Καλά να χρωστάει ο ρυπαρός φουστανελάς τη φασουλάδα του στη Μιχαλού, άντε και το κατρούτσο, αλλά αυτό τι σχέση  μπορεί να έχει με τους τρελούς που εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος χρωστάει της Μιχαλούς;
Και τότε  ένας ευγενέστατος κύριος, που τον ήξερα μόνον κατ΄όψιν πετάχτηκε από το διπλανό τραπέζι. "Αν ένας τίμιος άνθρωπος, χρωστάει αγόρι μου (εγώ ήμουν το αγόρι!!) και έρχονται καθημερινά οι εισπρακτικές εταιρίες και τον ενοχλούν, όπως έκανε τότε η Μιχαλού, ε τότε είναι πολύ πιθανόν να τρελαθεί". Αργότερα έμαθα ότι ο κύριος αυτός έχει υποθηκεύσει το σπίτι του για να σώσει την επιχείρηση του γιου του που στο τέλος, έτσι κι αλλιώς, έριξε φαλιμέντο.
Πλέον μετά τη σκέψη ότι η οικονομική δυσπραγία μπορεί να σαλέψει τα μυαλά ενός τίμιου ανθρώπου,  όλοι μαζί κοιταχτήκαμε με νόημα. "Αυτός που τρελάθηκε από τις βρισιές της Μιχαλούς και από την ντροπή που δεν είχε να πληρώσει, θα μπορούσε να ήταν κάποιος από τους γραμματιζούμενους που κάθονταν τότε ολημερίς κάτω από τον Πλάτανο, εδώ ακριβώς που αμέριμνοι αράζουμε  εμείς σήμερα", είπε ο ακρινός της παρέας στρίβοντας το παχύ λευκό μουστάκι του "και μπορεί και  να άρχισε να τριγυρνάει την πόλη μονολογώντας, όπως έκανε και ο .....(είπε ένα όνομα ενός ντόπιου με σαλεμένα μυαλά). Η έκφραση λοιπόν αυτός χρωστάει της Μιχαλούς, μπορεί να είναι απλά η απάντηση στην ερώτηση του  "για ποιο λόγο μουρμουράει τούτος ολομόναχος""
Ενθουσιασμός ενέσκηψε στην παρέα των γερόντων για το γεγονός ότι βρέθηκε η απάντηση στο ερώτημά μου.
 Όμως εγώ απτόητος είχα σκοπό να συνεχίσω την έρευνά μου για το τι πιστεύει το Ναύπλιο για τη Μιχαλού, και τους τρελούς της. Διατύπωσα λοιπόν και την επόμενη ερώτησή μου.
"Και πού στο καλό ήταν αυτή η ταβέρνα της Μιχαλούς; Μήπως γνωρίζετε;"
Δεν ξέρω πώς, αλλά όλοι με τη μία συμφώνησαν ότι η ταβέρνα της Μιχαλούς βρισκόταν στη σημερινή οδό Σταϊκοπούλου. Όμως  πού ακριβώς;
Άλλος είπε ότι ήταν στο παλαιό μπακάλικο του κυρ Στέλιου του Ζωνουδάκη, κάποιος άλλος επέμενε ότι ήταν εκεί που ήταν το παπλωματάδικο του Ζαφείρη, ένας τρίτος είχε την άποψη ότι η Μιχαλού είχε την ταβέρνα της στο μπακάλικο του Τσάκωνα. Μύλος.
Άρχισαν να τσακώνονται.
Τους αποχαιρέτησα, χωρίς να με ακούσουν. Μου θύμισαν τους συμπαθείς γέρους του Μάππετ Σόου.

Με μια βόλτα στο μεγάλο Δρόμο και στην Πλατεία, είχα πλέον αποκρυσταλλώσει άποψη για το ποια ήταν η συλλογική άποψη των Αναπλιωτών για την παροιμία: "Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς"
Όλοι πλέον είμαστε περήφανοι για το παρελθόν της  χώρας της φαιδράς πορτοκαλέας. 
Το μόνο που απομένει είναι κάποιος από τους ταβερνιαρέους της οδού Σταϊκοπούλου να εκμεταλλευθεί την ωραία ιστορία της Μιχαλούς  Απορώ πώς δεν το έχει σκεφθεί κανείς μέχρι τώρα. Ποιός μπορεί να θυμηθεί μια ταβέρνα με το όνομα.... ας πούμε "Νικηφόρος"; Ενώ την ταβέρνα της Μιχαλούς!!! Και αν συνδυάσει το ντεκόρ και τα πιάτα που προσφέρει με την τρέλα των ημερών.....!!! Είμαι βέβαιος ότι εάν εκμεταλλευθεί κάποιος τον μύθο ή την ιστορία τέλος πάντων, έχει να κερδίσει πολλά.
Γιατί όχι;

Και τώρα φίλοι μου κλείστε πόρτες και παράθυρα, ας χαμηλώσουμε την ένταση της φωνής και θα σας πω ψιθυριστά ένα μυστικό.

Αρκεί να μείνει μεταξύ μας.

Δεν χρειάζεται να το μάθουν πολλοί

Όλη αυτή η ιστορία με τη Μιχαλού, την Αναπλιώτισσα ταβερνιάρισσα, είναι μούφα

Γυναίκα ταβερνιάρισσα το 1830; Χλωμό το βλέπω

Και να βρίζει μια γυναίκα τους άντρες  πελάτες της επειδή δεν πληρώνουν; Ακόμα πιο χλωμό.

Και να συσχετίσει κάποιος τα βερεσέδια με την τρέλα; Τελείως χλωμό, ειδικά για την εποχή εκείνη.

Τώρα στα  ακόμα πιο σοβαρά.

Ο Μιχαήλ Χουρμούζης έγραψε ένα  θεατρικό έργο με τίτλο  "Ο τυχοδιώκτης", που εκδόθηκε το 1835.

Για το έργο αυτό κάνει εκτεταμένη αναφορά  στο όμορφο ιστολόγιό του, με τίτλο eimaistahaimou, ένας θεατράνθρωπος, ιδιαίτερος φίλος του Ναυπλίου.

Ιδού λοιπόν  ένας στίχος από τον Τυχοδιώκτη

          -- Κ’ ίντα μέτρος είν’ αυτό;                       

         -- Να, μέτρος μέτρινο.                             

         -- Καλέ σεις, πας και παίζετέ με;                  

         -- Όχι, όχι, αλήθεια στο λέγω              

         -- Καλέ να ζείτε, πας και χρουστείτε της Μιχαλούς; 

         -- Όχι, όχι, δεν χρεωστώ κανένα, μόνον θέλω να πουλήσω το πράγμα μου.                             

Αλήθεια πιστεύει πλέον κανείς, ότι όχι μόνον είχαν γίνει γνωστές οι ύβρεις της Μιχαλούς στο Ναύπλιο, αλλά και να προλάβει το έτος 1835  να γίνει παροιμία η ιστορία της, με άλλη μάλιστα έννοια, έτσι ώστε να την καταλαβαίνει ο Πολίτης Χουρμούζης και οι θεατές του  και να γελάνε με τον τυχοδιώκτη Βαυαρό, που δεν αντιλαμβάνεται το νόημα της παροιμίας και αθώα απαντάει, ότι δεν χρωστάει (χρήματα) και ότι θέλει μόνον να πουλήσει το εμπόρευμά του;

Αλλά ακόμα και αν θέλει κάποιος να πιστέψει, ότι πράγματι η ιστορία της Μιχαλούς μεταδόθηκε με αστραπιαία για την εποχή ταχύτητα και ότι η φράση έγινε από τη μια μέρα στην άλλη παροιμιακή και πάλι και για κάθε παραδόπιστο, φίλο της Αργολίδος γης της φαιδράς πορτοκαλέας, θα σας πάω σε μια πιο παλιά ιστορία.

Ο Μικές είναι ένα  πρόσωπο που συχνά συναντάμε στον Ελληνικό Κινηματογράφο της "καλής εποχής" . Ένας τέτοιος Μικές είναι και ήρωας στην κωμωδία  «Κορακιστικά» του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού του έτους 1812. Ο Μικές λοιπόν που, ήταν υπηρέτης δύο αρχαιοελληνιστών, οι οποίοι τον είχαν βαφτίσει Μύκη επί το αρχαιοπρεπές, λέει το εξής στο έργο αυτό: 
 "Φρόνιμμα το λέσι στον τόπον μου στη Χχιο, το πως οι Γραμματισμένοι χρωστούσι της Μιχαλλούς"     

Προσέξτε τα διπλά σύμφωνα, για να τονισθεί η προφορά των Χιωτών. 

Ο Μιχάλης λοιπόν και η Μιχαλού ήταν πολύ παλαιότεροι της εν Ναυπλίω ταβερνιάρισσας. Και από  πολύ πριν την επανάσταση θεωρούσαν τον Μιχάλη ως ελαφρόμυαλο. Φαντασθείτε λοιπόν εάν κάποιος χρωστούσε στο ελαφρόμυαλο Μιχάλη ή στη Μιχαλού. Ε τότε θεότρελος θάταν. Εξ ου και η παροιμία

Πηγή πληροφοριών:http://sarantakos.wordpress.com/