Ένα οικογενειακό έθιμο που έρχεται από πολύ παλιά και τείνει να εξαφανισθεί παγκοσμίως

Στη μαγική βραδιά στο Τριανόν ακούστηκε και μία ακόμα ιστορία

Για ένα οικογενειακό έθιμο, που επαναλαμβάνεται πολλά χρόνια τώρα σε μια επαρχιακή πόλη της Ελλάδας και που προέρχεται από την Αγγλία του 15ου αιώνα και που σήμερα τηρείται από ελάχιστες οικογένειες στην Αγγλία και τον Καναδά και από μία στην Ελλάδα.

Όσοι επιθυμείτε να πληροφορηθείτε περισσότερα για το έθιμο και  πιο ακριβή στοιχεία σας δίνω το σχετικό λίνκ εδώ

Ακούστε το όμως και πως το περιέγραψε ο Αναπλιώτης που το ζει, αλλά και πως  ερμηνεύει το έθιμο αυτό. (Η καταγραφή δεν είναι πανομοιότυπη με αυτά που είπε ο συμπατριώτης μας, διότι το φως στην αίθουσα του Τριανόν ήταν ασθενικό και η στραβομάρα του έκανε αδύνατο την ανάγνωση τουκειμένου, οπότε το είπε με δικά του λογάκια)

"Ας πάμε το χρόνο πίσω. Ναύπλιο 1828 Λίγο μετά τα Χριστούγεννα του 1827 ανήμερα του Αη Γιαννιού, ημέρα Σάββατο καταφθάνει στο λιμάνι ένα πανέμορφο Αγγλική σπίτι Ήταν το Γουόρσπαιτ. Σ΄ αυτήν επιβαίνει ο Ιωάννης Καποδίστριας, που θα αναλάβει τα ηνία της χώρας. Την επόμενη ημέρα Κυριακή ο Καποδίστριας για πρώτη φορά πατάει το πόδι του στην επαναστατημένη ηπειρωτική Ελλάδα και την πρώτη βραδιά του την πέρασε εδώ δίπλα. Φιλοξενείται για αρκετές μέρες στην πολυτελή οικία Εμμανουήλ Ξένου. Εκεί που σήμερα είναι το μπαρ Τσίρκουλο 

Κάνουμε τώρα ένα χρονικό άλμα μισού αιώνα

Κάποιοι γέροντες θυμούνται ακόμα το Μπαρμπα-Γιάννη τον Καποδίστρια να διαμένει στην οικία Ξένου. Εκεί που αργότερα η οικογένεια του Λούη άνοιξε το εμπορικό της κατάστημα. Τυχαίο;

Τότε γίνονται και δημοτικές εκλογές Το κόμμα των Αρειμανίων, που έχει ηγέτη τον  Επαμεινώνδα  Κωτσονόπουλο, δηλαδή οι παραδοσιακοί, οι συντηρητικοί, όπως λέμε σήμερα η παράταξη του…. (βάλτε όποιο σημερινό όνομα αντιδραστικού θέλετε) για πρώτη φορά μετά από 3 εκλογικές αναμετρήσεις χάνει μετά από σφοδρή εκλογική μάχη. Εξελέγη  ο Γρηγόριος Δημητριάδης, ηγέτης των εξεγερμένων κατά την Ναυπλιακή Επανάσταση, εξορισθείς τότε  από το Ναύπλιο.

Τις ημέρες των Χριστουγέννων επισκέπτεται το Ναύπλιο ο Πρωθυπουργός Κουμουνδούρος. Τον υποδέχεται στους Μύλους ο Νομάρχης και στην Τίρυνθα ο βουλευτής Νικόλαος Καράπαυλος. Στο Ναύπλιο οι τοπικοί παράγοντες. Η αντιπολιτευόμενη τον Κουμουνδούρο τοπική εφημερίδα γράφει «Τα περί της υποδοχής του κ. Κουμουνδούρου εν Ναυπλίω είναι αληθώς κωμωδία»

Στην πόλη παίζει  ένας ξένος θεατρικός θίασος εκ Γερμανίων «Βοεμίδων» καλλιτεχνών «περί της τέχνης και της σωφροσύνης των οποίων πολλούς επαίνους ηκούσαμεν» όπως γράφει άλλη τοπική  τότε εφημερίδα .

Η πόλη του Ναυπλίου, όπως και όλες οι πόλεις στην Ελλάδα φωτίζεται με λυχνίες ελαίου, οι οποίες αναδίδουν ένα αμυδρό ασθενικό φως.

Φτάνουμε στις  6 Ιανουαρίου 1878 . Είναι παραμονή Χριστουγέννων. Στα Πέντε Αδέλφια στον Κήπο του Φρουραρχείου ο όμιλος Ταραντέλας παίζει μουσική.

Όμως κανείς από την οικογένεια του Κώστα Κόκκινου, του γιου του παλιού Δημάρχου Ναυπλίου Βασιλείου Κόκκινου δεν βρίσκεται εκεί. Είναι όλοι μαζεμένοι στην οικία, εκεί που πέρασε την πρώτη νύχτα του στην επαναστατημένη Ελλάδα ο Μπαρμπα-Γιάννης ο Καποδίστριας

Ο Κώστας Κόκκινος είχε πριν από λίγους μήνες νυμφευθεί τη Λώρα μια γόνο αριστοκρατικής οικογένειας της Αγγλίας. Την είχε αποσπάσει από το Πύργο της,  όπως λέμε από τον Πύργο της τελευταίας σειράς που είδαμε. Θα περάσουν λοιπόν οικογενειακά την παραμονή των Χριστουγέννων και με τα Εγγλέζικα έθιμα. Chrismass Eve  Μεγάλη γιορτή για τους Διαμαρτυρόμενους Χριστιανούς.

Τότε εμφανίζεται για πρώτη φορά στο Ναύπλιο το έθιμο της σταφίδας που η οικογένεια της Λώρας το ακολουθεί με ευλάβεια κάθε χρόνο μέχρι σήμερα, επί 135 περίπου χρόνια. 

Αργότερα, στις αρχές το 20ού αιώνα η θυγατέρα του Κώστα Κόκκινου και της Αγγλίδας, της Λώρας, παντρεύεται έναν νέο δικηγόρο, το γιο του βουλευτή του Τρικουπικού κόμματος και Υπουργού Δικαιοσύνης στην Κυβέρνηση Θεοτόκη, που τότε είχε υποδεχθεί τον Κουμουνδούρο στην Τίρυνθα και πήρε μαζί της τη μητέρα της  Λώρα στη νέα συζυγική της κατοικία, στο νεοκλασσικό σπίτι της παραλίας. Από τότε και για έναν αιώνα το έθιμο μεταφέρθηκε εκεί. 

Μετά από έναν αιώνα από τότε φθάνουμε στο σήμερα. Κάθε χρόνο, ακόμα και τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής με τους διωγμούς, τα στρατοδικεία και τις εξορίες το έθιμο της σταφίδας ποτέ δεν σταματά 

24 Δεκεμβρίου 2012 πριν από μερικές μέρες . Στην πατρική οικία μαζεύτηκαν 39 άτομα. Τους μέτρησα έναν-έναν. Εκεί ήσαν οι Ναυπλιώτες, αλλά και οι άλλοι που κατέφθασαν απ΄όλα τα σημεία του ορίζοντα. Από την Αθήνα και την Κεφαλονιά, την Πάτρα και την Κομοτηνή, τη Γερμανία και την Ελβετία.

Όποιος γίνει για μια φορά μύστης του εθίμου παραμένει για πάντα παρών.  Ακόμα και αν χωρίσει κάποιος τον καλό του ή την καλή του θα παρευρεθεί στο έθιμο Παραμονή Χριστουγέννων.

Πολλοί είναι  αυτοί που ήσαν παρόντες κατά το παρελθόν και σήμερα έχουμε στερηθεί της φυσικής τους παρουσίας. Ο Τερζάκης από το Ναύπλιο, που και αυτός συνέγραφε, αλλά και ο παράξενος Κεφαλονίτης, ο χουντικός αξιωματικός, αλλά και η κόρη του καπετάνιου του ΕΛΑΣ. Ο Δημήτρης ο Πικιώνης, ο μέγιστος των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, η ηγέτις των φεμινιστριών Καλλιόπη Μπουρδάρα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης στο γύρισμα του προηγούμενου αιώνα, ο βουλευτής Πυλίας, δύο Δήμαρχοι Ναυπλίου, οι στρατηγοί Ευριπαίος, Πανουργιάς και Δέδες, η αρχόντισσα του Ναυπλίου Κατίνα Κωστούρου, όλα μέλη της ευρύτερης οικογένειας. Και άλλοι ακόμα που μου διαφεύγουν. Όλοι παρόντες για λίγα ή περισσότερα χρόνια στο έθιμο της σταφίδας της Παραμονής των Χριστουγέννων

Πώς ακριβώς είναι το έθιμο. Γύρω στις εννέα το βράδυ έχουν άπαντες συγκεντρωθεί. Στο πιο μικρό δωμάτιο μαζεύεται ο ένας πάνω στον άλλο. Σε ένα χαμηλό τραπέζι τοποθετείται η απλάδα με τις σταφίδες που τις περιλούζουμε με κονιάκ. Σβήνουν τα φώτα. Βάζουμε φωτιά στο κονιάκ με τις σταφίδες και αρχίζουμε να τις αρπάζουμε με τα χέρια με τη φωτιά αναμμένη, που τη βάζουμε στο στόμα μας. Είναι η πρώτη δοκιμασία για τα πιτσιρίκια. Να τολμήσουν να βάλουν τη φωτιά στο στόμα τους. Στη συνέχεια και όταν η φωτιά αρχίζει να πέφτει ρίχνουμε χοντρό αλάτι μέσα στην απλάδα. Από τη στιγμή εκείνη το περιεχόμενο γίνεται δηλητήριο. Όμως σε όλο το μικρό δωμάτιο εκπέμπεται από το συνδυασμό του κονιάκ και του χοντρού αλατιού ένα πράσινο τρομακτικό φως. Είναι η δεύτερη δοκιμασία για τα παιδιά που πρέπει να ακούσουν τους αλαλαγμούς και τους βρυχηθμούς των μεγάλων με τα χαλκοπράσινα πρόσωπα.

Ο δικός μου συμβολισμός του εθίμου.

Πρώτον: Η φωτιά που εισέρχεται μέσα μας συμβολίζει την επιστροφή στην πατρίδα. Την εστία. Επαναβαπτιζόμαστε έτσι στην οικογενειακή μήτρα. Την παίρνουμε μέσα μας. Μπορεί να έχει σκορπιστεί η οικογένεια στα πέρατα της γης αλλά το φως της πατρίδας είναι αναμμένο και έστω αυτή τη  μια μέρα του χρόνου όλοι γίνονται κοινωνοί του απώτερου παρελθόντος. Σε όλους εισέρχεται η φωτιά της πατρίδας και ανανεώνεται ο νόστος της επιστροφής στα πατρογονικά και

Δεύτερον: Η μετατροπή του φωτός από το ζωηρό στο απόκοσμο χαλκοπράσινο συμβολίζει τη διαχρονική συνάθροιση της οικογένειας. Ο χρόνος συμπυκνώνενται σε μία στιγμή και εκεί βρίσκονται παρόντες όλοι όσοι έχουν πετάξει για άλλα μέρη. Εκείνη τη στιγμή είναι παρών και ο πατέρας μου και ο παππούς μου και ο προπάππος μου που δεν γνώρισα, αλλά και η προγιαγιά μου η Λώρα, αγγλίδα αρχόντισσα, όπως παρούσα είναι και η εγγονή της, η θεία μου η Λώρα, που ζει και είναι σήμερα 95, όπως και η εγγονής της εγγονής, Λώρα και αυτή, που φέτος μας έφερε το μωράκι της, το πιο νέο μέλος της διαχρονικής αυτής συνάθροισης, που αυτό για πρώτη φορά είδε στα πράσινα πρόσωπά μας όλους τους προηγούμενους."